Ο Δήμος Ηρακλείου έχοντας θέσει ως στρατηγικό στόχο την υλοποίηση παρεμβάσεων με γνώμονα τον σεβασμό στις βασικές αρχές της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας και της οδικής ασφάλειας, προχωρά στην εκπόνηση σχεδίου για τη Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα. Το συγκεκριμένο σχέδιο θα προετοιμάσει το πλαίσιο πάνω στο οποίο η Δημοτική Αρχή θα κινηθεί στη διάρκεια των επόμενων ετών, για την αναβάθμιση του επιπέδου εξυπηρέτησης της μετακίνησης των κατοίκων και την διασφάλιση ενός ασφαλέστερου, αποδοτικότερου και συμβατού περιβαλλοντικά συγκοινωνιακού και κυκλοφοριακού συστήματος, που θα θέτει στο επίκεντρο τον μετακινούμενο πολίτη. Με τον τρόπο αυτό, οι έννοιες της κινητικότητας και της προσβασιμότητας, αναβαθμίζονται και δίνουν προτεραιότητα στον πεζό, στο ποδήλατο, στη χρήση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και ακολούθως στο αυτοκίνητο, περιγράφοντας με τον τρόπο αυτό τη διάσταση των παρεμβάσεων που θα σχεδιαστούν.

Τι είναι το ΣΒΑΚ;

Τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας προωθούν τα ήπια μέσα κυκλοφορίας, όπως το περπάτημα, το ποδήλατο και τα μέσα μαζικής μεταφοράς και περιορίζουν την εξάρτηση από το αυτοκίνητο και το μηχανοκίνητο δίκυκλο.

Τα ΣΒΑΚ αποτελούν Στρατηγικά Σχέδια που οργανώνουν τις μετακινήσεις των πολιτών και τη διανομή εμπορευμάτων στις αστικές κυρίως περιοχές. Εστιάζουν στην εξυπηρέτηση των μετακινήσεων των ΑΝΘΡΩΠΩΝ κατά προτεραιότητα έναντι της εξυπηρέτησης των οχημάτων στο διαθέσιμο αστικό χώρο, με στόχο την καλύτερη ποιότητα ζωής.

Το ΣΒΑΚ είναι ένα στρατηγικό σχέδιο και όχι μία μελέτη πολεοδομικού, κυκλοφοριακού, συγκοινωνιακού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Το στρατηγικό αυτό σχέδιο πρέπει να παράξει ένα συγκεκριμένο ΟΡΑΜΑ για τις μεταφορές και την κινητικότητα σε μία δεδομένη ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ, με δεδομένους ΣΤΟΧΟΥΣ και αναλυτική περιγραφή πλαισίου ΜΕΤΡΩΝ, λαμβάνοντας υπόψη τις ΑΠΟΨΕΙΣ των κατοίκων και φορέων της περιοχής. Το όραμα αυτό μπορεί να έχει ορίζοντα 5ετίας, 10ετίας ή 20ετίας και οφείλει να παρακολουθείται και αξιολογείται διαρκώς ως προς το ποσοστό ολοκλήρωσής του.

Ένα ΣΒΑΚ σε γενικές γραμμές πρέπει να περιλαμβάνει την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης, τη διαμόρφωση οράματος, στόχου και προτεραιοτήτων, τη διαμόρφωση συνόλου πολιτικών και μέτρων, την σαφή οριοθέτηση θέσεων ευθύνης, ρόλων και χρηματοδότησης για τις προτεινόμενες παρεμβάσεις και τέλος την αξιολόγηση και παρακολούθησή του κατά τη διάρκεια εφαρμογής του.

Τι είναι η βιώσιμη κινητικότητα;

Ο σχεδιασμός για τη Βιώσιμη Κινητικότητα είναι ένας στρατηγικός τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων των σχετικών με τις μετακινήσεις και τις μεταφορές στο σύγχρονο τρόπο ζωής. Η βιώσιμη κινητικότητα αφορά πρωτίστως τους τρεις βασικούς πυλώνες περπάτημα-ποδήλατο-δημόσια συγκοινωνία.

Βήματα σχεδίου

Ένα ΣΒΑΚ για να αναπτυχθεί και να ολοκληρωθεί σωστά οφείλει να ακολουθήσει τη διαδικασία που περιγράφεται στις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και στο ελληνικό νομικό πλαίσιο.

Πρέπει να γίνουν μία σειρά βημάτων και δραστηριοτήτων σε 4 φάσεις. Οι πρώτες τρεις φάσεις αφορούν στην ανάπτυξη του σχεδίου μέχρι και την ψήφισή του και η τελευταία αφορά στην εφαρμογή του στο μέλλον . Το ΣΒΑΚ το αναπτύσσει η Ομάδα Εργασίας του Δήμου Ηρακλείου με την υποστήριξη εξωτερικού αναδόχου.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ:

ΦΑΣΗ Α : Προετοιμασία σχεδίου

Κατά το πρώτο στάδιο της Προετοιμασίας πραγματοποιούνται όλες οι απαιτούμενες ενέργειες που θα πρέπει να ολοκληρώσει ο επισπεύδων/ φορέας εκπόνησης της διαδικασίας του ΣΒΑΚ, δηλαδή ο φορέας τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμος, Δημοτικής Ενότητα, Περιφέρεια, Περιφερειακή Ενότητα) πριν την ανάπτυξη του ΣΒΑΚ.

Σε αυτό το στάδιο θα πρέπει η τοπική κοινωνία να προετοιμαστεί για την εκπόνηση, να ενημερωθεί και να υποστηρίξει το εγχείρημα.​

Ο φορέας εκπόνησης του ΣΒΑΚ θα πρέπει να συστήσει Ομάδα Εργασίας από υπηρεσιακούς παράγοντες ή/ και εξωτερικούς συνεργάτες.

Παράλληλα θα πρέπει να ξεκινήσει διαδικασίες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των φορέων, συλλογικοτήτων και οργανισμών καθώς και του κοινού που δραστηριοποιείται στην περιοχή μελέτης. Οι φορείς/ συλλογικότητες που θα συμμετέχουν υπογράφουν σχετικό σύμφωνο φορέων και συγκροτούν το Δίκτυο Φορέων το οποίο θα συμμετέχει στο σχεδιασμό και στη συνέχεια στην αξιολόγηση.

Το δίκτυο Φορέων θα πρέπει να στελεχώνεται από φορείς όπως: ο ΟΤΑ όπου γίνεται η παρέμβαση, η Περιφέρεια, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, τα Επιμελητήρια, οι Επαγγελματικοί/ Επιστημονικοί Σύλλογοι, οι Φορείς παροχής συγκοινωνιακού έργου, τα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, οι ενώσεις πεζών, δικυκλιστών, ποδηλατιστών, ΑΜΕΑ κ.ο.κ.

Το Δίκτυο Φορέων συν-σχεδιάζει το όραμα του ΣΒΑΚ, συμμετέχει σε διαδικασίες διαβούλευσης, συμμετοχικά εργαστήρια, workshops, συμμετέχει στη διαμόρφωση σχεδίου δράσης και μέτρων, παρακολουθεί και ελέγχει τους εκπονούντες το ΣΒΑΚ (ομάδα εργασίας και αναδόχους) και παραμένει ενεργό σε όλα τα επιμέρους βήματα τόσο του ΣΒΑΚ όσο και των δράσεων που θα ακολουθήσουν την εκπόνησή του.

Σημείο κλειδί στο στάδιο της Προετοιμασίας είναι η υπογραφή των μελών του Δικτύου Φορέων και του ΟΤΑ του Συμφώνου Συμμετοχής.

Στην Φάση Α γίνεται η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης στο δήμο

ΦΑΣΗ Β : Στόχοι και προτεραιότητες του Σχεδίου | Μέτρα προώθησης της βιώσιμης κινητικότητας

Σε αυτή τη φάση γίνεται η διαμόρφωση του οράματος για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα στην περιοχή παρέμβασης.  Το όραμα θα πρέπει να συμβαδίζει με τους βασικούς άξονες της βιώσιμης ανάπτυξης και τους πυλώνες της βιώσιμης κινητικότητας. Θα πρέπει ακόμη να γίνονται σαφή τα προβλήματα που υπάρχουν στην περιοχή μελέτης αναφορικά με τη ρύπανση, το θόρυβο, την κυριαρχία του ΙΧ, την οδική ασφάλεια, την προσβασιμότητα κ.α. και να αναγνωρίζεται η συμβολή των μέτρων της ΒΑΚ ως σημαντική για τις μετακινήσεις και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η διατύπωση του οράματος θα πρέπει να είναι περιεκτική και αντιληπτή στο ευρύ κοινό και να λαμβάνει υπόψη τις απόψεις των μελών του Δικτύου Φορέων.

Σύμφωνα με την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης στη συνέχεια διατυπώνεται πλαίσιο προτεραιοτήτων.

Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω: Βελτίωση προσβασιμότητας πεζών, ευάλωτων χρηστών, Αντιμετώπιση κυκλοφοριακής συμφόρησης, Βελτίωση οδικής ασφάλειας, Ενίσχυση της κυκλοφορίας με το ποδήλατο, Βελτίωση υπηρεσιών δημόσιας συγκοινωνίας κ.ο.κ. ​

Κατά το 5ο και 6ο βήμα καθορίζονται οι στόχοι και τα πακέτα μέτρων που αποτελούν τα μέσα για την επίτευξη των στόχων. Οι στόχοι πρέπει να είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, εφικτοί, ρεαλιστικοί και χρονικά ορισμένοι (SMART), ενδεικτικά: % αύξηση μεριδίου χρήσης ποδηλάτου, επιλογής περπατήματος, δημόσιας συγκοινωνίας, % μείωση κυκλοφοριακής συμφόρησης κ.ο.κ.

Η επιλογή των μέτρων εξαρτάται από τους στόχους και αφορά στη διαμόρφωση παρεμβάσεων και δράσεων για την επίτευξη του οράματος και των στόχων.​

Τέτοια μέτρα μπορούν να είναι:

• Επέκταση δικτύου πεζοδρόμων και οδών ήπιας κυκλοφορίας
• Επέκταση δικτύου ποδηλατοδρόμων
• Ανασχεδιασμός δικτύου και υπηρεσιών δημόσιας συγκοινωνίας
• Έλεγχος παράνομης στάθμευσης
• Συλλογική χρήση αυτοκινήτου
• Τοπική απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων/ βαρέων οχημάτων
• Κίνητρα για περπάτημα, ποδήλατο, χρήση ΜΜΜ

ΦΑΣΗ Γ : Εκπόνηση σχεδίου  

Στη φάση αυτή αναπτύσσεται το σχέδιο δράσης του ΣΒΑΚ δηλαδή οι πίνακες που περιγράφουν ΠΟΙΟΣ κάνει τι, με τι ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ, σε πόσο ΧΡΟΝΟ και ποιες είναι οι διαδικασίες που απαιτούνται για να γίνει η ωρίμανση των επιμέρους μέτρων.

Στη συνέχεια περιγράφεται ο τρόπος που αξιολογείται η πορεία ενός ΣΒΑΚ και οι δείκτες που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση.

Στο τέλος αυτής της φάσης η ανάπτυξη του σχεδίου ΣΒΑΚ έχει ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΕΙ και εγκρίνεται από το δημοτικό συμβούλιο ενώ γνωμοδοτούν και όλοι οι αρμόδιοι σύμφωνα με τη νομοθεσία.

ΦΑΣΗ Δ : Εφαρμογή του σχεδίου

Στη φάση αυτή έχουμε περάσει στην εφαρμογή του σχεδίου άρα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη διαχείριση των επιμέρους έργων και μέτρων, στην ωρίμανση μελετών, στην αναζήτηση χρηματοδότησης και ιδιαίτερη σημασία στην ενημέρωση πολιτών και φορέων για την πρόοδό του ΣΒΑΚ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΟΛΙΤΩΝ

Πως μπορούμε να συμμετέχουμε στο ΣΒΑΚ Ηρακλείου;

Για να γίνει σωστά ένα Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας πρέπει οι κάτοικοι και οι φορείς να συμμετέχουν από την αρχή στην καταγραφή των συνηθειών τους. Πολύ σημαντικό είναι να συμμετέχουν και οι γονείς/ κηδεμόνες των μαθητών που μετακινούνται καθημερινά αλλά και οι ίδιοι οι μαθητές.

Απαντήστε στα παρακάτω ερωτηματολόγια και βοηθήστε το δήμο να καταγράψει σωστά τις συνήθειες και τις ανάγκες σας.

Αν είστε γονιός ή κηδεμόνας μαθητή/τριας απαντήστε εδώ σχετικά με τις μετακινήσεις του παιδιού σας.

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeHAFcY8-9rYRchQBpQAOeUqRSARBNWk0WGUIsQgV9oEXCNsw/viewform

Αν είστε μαθητής ή μαθήτρια απαντήστε εδώ σχετικά με τις μετακινήσεις σας

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeG8tHnAo5fiXW5pygR_JnHf6oqxXKEo1Y4Sixyy03JHzKLZw/viewform

Αν είστε κάτοικος της πόλης του Ηρακλείου απαντήστε εδώ:

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfaIcQCz73oJXe9jllz_3qBU9KQz5r1bWCSBmI-JF6JPSkQTQ/viewform

Τι να περιμένουμε από το ΣΒΑΚ Ηρακλείου;

Το ΣΒΑΚ Ηρακλείου θα περιέχει προτάσεις και μία ολοκληρωμένη σειρά τεχνικών μέτρων, μέτρων υποδομής, μέτρων πολιτικής και ήπιων μέτρων για τη βελτίωση των μετακινήσεων στην πόλη. Το ΣΒΑΚ Ηρακλείου είναι στρατηγικό σχέδιο που περιγράφει έργα, μέτρα και δράσεις για να χρηματοδοτηθούν και να υλοποιηθούν σε διάστημα 15 ετών.

Αναλυτικά θα περιέχει παρεμβάσεις και δράσεις στα παρακάτω θέματα:

• Δημόσια συγκοινωνία (για παράδειγμα νέες διαδρομές λεωφορείων, νέες στάσεις ή τερματικούς σταθμούς, νέο στόλο μη ρυπογόνων οχημάτων, εισαγωγή νέων μέσων ΜΜΜ, κίνητρα για την ενίσχυση της χρήσης των ΜΜΜ κ.α.)
• Περπάτημα (για παράδειγμα νέους πεζόδρομους στο κέντρο και στις γειτονιές, νέα πεζοδρόμια, περιοχές για ενίσχυση της ασφάλειας των πεζών, ενίσχυση της προσβασιμότητας ΑΜΕΑ και ευάλωτων χρηστών, περιορισμούς στα ΙΧ κ.α.)
• Ποδήλατο (για παράδειγμα νέες οδούς μικτής χρήσης, ποδηλατόδρομους, χώρους στάθμευσης ποδηλάτου, κίνητρα για την ενίσχυση του ποδηλάτου κ.α.)
• Κίνηση ΙΧ και μοτοσυκλετών (για παράδειγμα μονοδρομήσεις, αντιδρομήσεις, χώρους με περιορισμένη είσοδο ΙΧ, μείωση των διαμπερών ροών κ.α.)
• Εξυπηρέτηση άλλων μέσων μετακίνησης (π.χ. καλύτερη εξυπηρέτηση των ταξί, ηλεκτρονικές εφαρμογές ενίσχυσης της χρήσης των ταξί, καλύτερη κατανομή των σημείων εξυπηρέτησης και διαλειτουργικότητα με άλλα ΜΜΜ)
• Εξυπηρέτηση κοινόχρηστων μέσων μετακίνησης (για παράδειγμα εισαγωγή κοινόχρηστων ποδηλάτων και οχημάτων μικροκινητικότητας)
• Στάθμευση όλων των μέσων (προτάσεις για καλύτερη οργάνωση στάθμευσης για ποδήλατα, ΜΜΜ, ΙΧ και δίκυκλα)
• Οδική ασφάλεια για όλους τους χρήστες (για παράδειγμα παρεμβάσεις που μειώνουν την ταχύτητα κίνησης των οχημάτων, βελτιώνουν την ορατότητα όλων των μετακινούμενων, ενισχύουν την επιλογή χρήσης ήπιων μέσων μετακίνησης)
• Τροφοδοσία (για παράδειγμα εφαρμογή ωραρίου τροφοδοσίας, ανάπτυξη μικρών κέντρων αγαθών περιμετρικά της πόλης και εξυπηρέτηση με καθαρά οχήματα, χωροθέτηση θέσεων τροφοδοσίας, συστήματα παρακολούθησης και προγραμματισμού τροφοδοσίας κ.α.)
• Έξυπνα συστήματα διαχείρισης και παρακολούθησης μεταφορών